ประเภทของนิทาน

                            

นิทานประเภทตำนาน อาจอิงเหตุการณ์จริงอยู่บ้างก็ได้ เช่น ตำนานเรื่อง ก่องข้าวน้อยฆ่าแม่ ซึ่งมีหลักฐานอ้างอิงว่าเป็นเรื่องจริงเพียงอย่างเดียว คือพระธาตุกล่องข้าวน้อยที่บ้านตาดทอง อ.เมือง จ.ยโสธร มุ่งให้เกิดการเรียนรู้เรื่ออดีตและเป็นข้อคิด ข้อปฏิบัติ และข้อละเว้น

นิทานสุภาษิต เป็นนิทานที่มีผู้แต่งขึ้นเพื่อเป็นบทสอนใจผู้อ่านและผู้ฟัง เช่นินิทานอีสป นิทานประเภทนี้จะมีคติหรือข้อคิดลงท้ายเรื่องเสมอเช่น เรื่องราชสีห์กับหนู กระต่ายกับเต่าและสุนัขกับเงาเป็นต้น

นิทานพื้นบ้าน หรือ นิทานประจำท้องถิ่น เป็นนิทานที่เกี่ยวกับวิถีชีวิตของชาวบ้านในแต่ละท้องถิ่น หรือเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละท้องถิ่น เช่น เรื่องปอบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ หรือ ปอบผีฟ้าในภาคเหนือ เป็นต้น

นิทานชาดก เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ความเป็นมาของพระพุทธเจ้าในพระชาติต่างๆ ทั้ง 10 ชาติ  เช่น เรื่องเวชสันดรชาดก มุ่งสร้างความศรัทธาในการบำเพ็ญทานบารมี

นิทานเกี่ยวกับเทพเจ้า หรือ นิทานเทพปกรฌัม เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับเทพเจ้าในลัทธิศาสนาต่างๆ ที่เกี่ยวกับความเชื่อ โดยเฉพาะตัวบุคคลที่มีอภินิหารเหนือความเป็นจริงลึกลับได้แก่  พระอินทร์ พระพรหม ทศกัณฐ์ พระสมุทร พระแม่ธรณี พระแม่คงคา พระอาทิตย์ เป็นต้น มุ่งสร้างความเชื่อ ความศรัทธาแก่ผู้อ่านและผู้ฟัง

นิทานเกี่ยวกับพืชสัตว์และเรื่องสิ่งของต่างๆ ตัวละครที่เห็นพืช สัตว์ และสิ่งของจะพูดได้ มรการแต่งนิทานประเภทนี้มากเพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนเด็กปฐมวัยเพราะนอกจากจะช่วยส่งเสริมพัฒนาการของเด็กแลวจะช่วยให้เด็กรักษาธรรมชาติสิ่งแวดล้อมด้วย

นิทานสะท้อนสังคม เป็นนิทานที่แต่งขึ้นมาเพื่อแสดงให้รู้ถึงสภาพของสังคมที่เป็นอยู่หรือสถาพของสังคมที่ควรจะเป็นไปในอนาคต มุ่งปลูกฝังเจตคติ ค่านิยาต่างๆในด้านเศรษฐกิจ  การเมืองการปกครอง การศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เป็นต้น

นิทานอธิบายเหตุ เป็นเรื่องราวของเหตุที่มาของสิ่งหนึ่งสิ่งใดและอธิบายพร้อมตอบคำถามเรื่องราวนั้นๆ ด้วย เช่น เรื่องกระต่ายในดวงจันทร์ ทำไมน้ำทะเลจึงเค็ม นกยูงกับกา เป็นต้น

นิทานตลกขบขัน เป็นเรื่องเปรียบเทียบชีวิตความเป็นอยู่ แต่มีมุกที่ตลกขบขัน สนุกสนาน ทำให้เกิดความรู้สึกเป็นสุข เนื้อเรื่องเกี่ยวกับไหวพริบ เรื่องราวแปลกๆเรื่องเหลือเชื่อ เรื่องเกินความจริง เป็นต้น นิทานมีหลายประเภทด้วยกัน การแยกนิทานขึ้นอยู่กับ ลักษณะของเรื่อง และที่มาของนิทานเป็นสำคัญ

นิทานวีรบุรุษ เป็นนิทานที่กล่าวอ้างถึงบุคคล ที่มีความสามรถ องอาจ กล้าหาญ มักเป็นเรื่องที่ถ่ายทอดเรื่องจริงของบุคคลสำคัญๆ ไว้ มักสร้างฉากหรือสถานที่ที่น่าตื่นเต้นเกินความเป็นจริง เพื่อให้เรื่องราวสนุกสนานทำให้เกิดความรู้สึกคล้อยตามบุคคลที่เป็นวีรบุรุษนั้นมีความสามารถและน่าสนใจจริงๆ